Luật gia: Trà My

Chi HLG Viện KSND tỉnh Hà Tĩnh

Quy định về tha tù trước thời hạn có điều kiện là chế định mới được quy định tại Bộ luật hình sự, Bộ luật tố tụng hình sự và các văn bản hướng dẫn có liên quan của pháp luật Việt Nam, thể hiện chính sách nhân đạo của Đảng và nhà nước ta đối với người phạm tội hiện đang chấp hành án, cho phép tạo điều kiện cho người phạm tội bị xử phạt tù quay trở về với cộng đồng để sửa chữa lỗi lầm với sự giúp đỡ và giám sát của gia đình, các cơ quan, đoàn thể xã hội.

Đây là một biện pháp được áp dụng tại nhiều nước trên thế giới dưới các tên gọi như phóng thích có điều kiện hay trả tự do có điều kiện. Thực chất, đây là việc trả tự do sớm đối với người đang chấp hành hình phạt tù; sau khi được trả tự do, người đó phải tuân thủ một số điều kiện nhất định do cơ quan có thẩm quyền xác định trong một thời gian gọi là thời gian thử thách. Nếu trong thời gian thử thách mà người phạm tội vi phạm các điều kiện đặt ra thì tùy từng trường hợp cụ thể, cơ quan có thẩm quyền có thể thay đổi điều kiện thử thách hoặc có thể buộc người đó phải chấp hành hết thời hạn còn lại của hình phạt tù trong Trại giam.

Người đang chấp hành án sẽ được tha tù trước thời hạn có điều kiện khi đáp ứng đầy đủ các quy định tại khoản 1 Điều 66 Bộ luật hình sự năm 2015 và không thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 cùng điều luật. Trình tự, thủ tục về tha tù trước thời hạn có điều kiện, hủy tha tù trước thời hạn có điều kiện, rút ngắn thời gian thử thách được quy định tại Điều 368 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, Nghị quyết số 01/2018/NQ-HĐTP ngày 24/4/2018 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng Điều 66 và Điều 106 của Bộ luật hình sự về tha tù trước thời hạn có điều kiện; Thông tư liên tịch số 04/2018/TTLT-BCA-BQP-TANDTC-VKSNDTC ngày 09/02/2018 của Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao quy định phối hợp thực hiện quy định của BLTTHS 2015 về tha tù trước thời hạn có điều kiện và Mục 3 Chương III Luật thi hành án hình sự 2019.

Về thời điểm xét tha tù trước thời hạn có điều kiện, Điều 57 Luật Thi hành án hình sự năm 2019 quy định: Việc xét tha tù trước thời hạn có điều kiện được thực hiện mỗi năm 03 đợt vào thời điểm kết thúc quý I, kết thúc quý II và kết thúc năm xếp loại. Về cơ quan quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện, theo quy định của Luật thì Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội nơi người được tha tù trước thời hạn có điều kiện về cư trú được giao quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện, với những nhiệm vụ, quyền hạn được quy định tại Điều 61 Luật Thi hành án hình sự năm 2019.

Từ khi chế định “tha tù trước thời hạn có điều kiện” có hiệu lực thi hành, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã thực hiện có hiệu quả chức năng kiểm sát đối với nội dung này. Từ tháng 8/2018 đến tháng 8/2020, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã tiến hành kiểm sát chặt chẽ hồ sơ, tham gia 07 phiên họp xét tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với 98 phạm nhân đang chấp hành án tại Trại tạm giam Công an tỉnh và Trại giam Xuân Hà – Bộ Công an (Trong đó có 01 phạm nhân hết án trước khi tổ chức phiên họp xét tha tù và 01 phạm nhân đến thời điểm mở phiên họp xét tha tù còn lại 18 ngày nên để hết án tự nhiên).

Tại các phiên họp, đại diện VKSND tỉnh Hà Tĩnh đã phát biểu quan điểm của Viện kiểm sát thông qua việc kiểm sát hồ sơ đối với 98 trường hợp nêu trên. Hội đồng xét giảm đã quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện cho 78 phạm nhân; không chấp nhận tha tù trước thời hạn có điều kiện cho 20 phạm nhân (vì không đủ điều kiện) theo đề nghị của Viện kiểm sát. Các trường hợp được tha tù trước thời hạn có điều kiện đều là những phạm nhân có đủ điều kiện để được xét giảm theo quy định của pháp luật về thời gian chấp hành án, tích cực học tập, lao động cải tạo, không vi phạm nội quy của Trại giam và được xếp loại cải tạo khá, tốt. Hồ sơ được Hội đồng xem xét chặt chẽ, đúng thủ tục theo quy định của pháp luật.

Các đợt xét tha tù trước thời hạn có điều kiện sẽ là động lực khuyến khích người phạm tội hiện đang chấp hành án tích cực học tập, cải tạo, chấp hành nội dung bản án, quyết định của Tòa án để sớm được trở về, trở thành người công dân có ích cho gia đình và xã hội.